Brandwonden ontstaan wanneer het lichaam in contact komt met hoge temperaturen. Deze kunnen worden veroorzaakt door hitte van voorwerpen, dampen, vlammen, straling en vloeistoffen. Brandwonden variëren van kleine tot ernstige en komen vooral voor in huiselijke omgevingen. Pijn, een veranderde huidkleur (wit, rood of zwart) en zwelling zijn enkele symptomen. De ernst van de brandwonden hangt af van de algemene toestand van de patiënt, de diepte en plaats van de wond, de omvang en de oorzaak van de verbranding. Het is cruciaal om de patiënt uit het brandgevaar te verwijderen en de wond te koelen als eerste stap in de EHBO.
Oorzaken
Brandwonden komen voornamelijk thuis voor en kunnen worden veroorzaakt door:
- Auto-ongelukken
- Niet goed gesloten warmwaterkruiken
- Elektriciteitsverbrandingen door defecte apparaten
- Aanraken van hete oppervlakken zoals fornuizen en strijkijzers
- Morsen van hete vloeistoffen zoals thee, koffie of soep (vooral bij kinderen)
- Onveilig gebruik van vuurwerk
- Onvoorzichtig gebruik van aanmaakspiritus bij een barbecue
- Onvoorzichtig omgaan met elektrische apparaten
- Opsporen van gaslekken met een brandende lucifer (gebruik een zeepoplossing)
- Spelen met lucifers
- Weglopen met een brandende pan
- Kleren die vlam vatten door het in slaap vallen met een brandende sigaret
- Werken met ontvlambare stoffen nabij een vlam
- Te heet badwater (altijd controleren met de elleboog)
- Te warme waterkruiken (gevaarlijk bij verlamde patiënten)
Symptomen aan Huid en Slijmvliezen
- Huid: Roodheid, grauw- tot geelwitte of zwarte huid, schilfering, blaarvorming (met heldere vloeistof), pijn (niet altijd indicatief voor de ernst), zwelling, misselijkheid en/of braken, shock (bleke en klamme huid, zwakte, blauwe lippen en nagels, daling van alertheid) door vochtverlies.
- Slijmvliezen/Luchtwegen: Brandwonden door inademing van rook, stoom of chemische dampen, donker of zwart slijm, verbrande lippen en mond, stemveranderingen, piepende ademhaling, ademhalingsproblemen, hoesten.
Blikseminslag
Bij blikseminslag kunnen typische brandwonden met het uiterlijk van een varenblad optreden. Patiënten zijn vaak kort bewusteloos en kunnen daarna spraakproblemen, verwardheid, geheugenverlies, gehoor- en gezichtsproblemen ervaren. Hartritmestoornissen of hartstilstand kunnen ook optreden. Na de inslag is de stroom verdwenen en kan de patiënt veilig worden aangeraakt.
Ernst van de Brandwonde
De ernst van een brandwonde wordt bepaald door:
- Algemene toestand van de patiënt: Kinderen onder vier jaar en ouderen hebben een hoger risico op complicaties en overlijden.
- Diepte van de wond: Eerstegraads, tweedegraads of derdegraads brandwonden.
- Kleding van de patiënt: Natuurlijke weefsels branden zonder resten, synthetische weefsels branden in de huid.
- Plaats van de brandwonde: Gezicht, handen, voeten en genitaliën zijn bijzonder kwetsbaar.
- Uitgebreidheid van de brandwonde: Gebaseerd op percentages van de lichaamsoppervlakte.
- Verbrandingsoorzaak: Stoom, chemische stoffen en contact met warme voorwerpen of vuur.
Eerste Hulp: Koelen met Water
- Kleine brandwonden: Koel de wond direct met koud à lauw stromend water (niet in ijswater!) gedurende minimaal vijf tot vijftien minuten. Gebruik daarna een schone, koude, natte handdoek om de pijn te verminderen. Bedek de wond met een droog, steriel verband of een schone dressing. Gebruik pijnstillers zoals ibuprofen of paracetamol en vochtinbrengende lotion na het koelen.
- Grotere brandwonden: Laat de patiënt stilstaan, op de grond liggen en rollen bij brandende kleren. Gebruik dikke materialen om de vlammen te doven en giet daarna overvloedig water over de patiënt. Bel direct de hulpdiensten. Controleer de ademhaling en begin met reanimeren indien nodig. Bedek de brandwonde met een droog steriel verband of een schone doek. Verwijder sieraden en verhoog het verbrande lichaamsdeel indien mogelijk. Raak de patiënt niet direct aan bij elektriciteitsverbrandingen.
EHBO: Wat Zeker Niet Doen
- Kledij: Niet laten lopen met brandende kleren. Gebruik geen nylon materiaal om de vlammen te doven. Kleding die aan de huid vastkleeft, niet verwijderen.
- Koelen: Gebruik geen koud water of ijs om onderkoeling en shock te voorkomen.
- Verzorging: Geen zalf, boter, ijs, medicatie, olie, of andere huishoudelijke producten gebruiken. Niet ademen, blazen of hoesten op de brandwonde. Blaren of dode huid niet doorprikken.
- Eten en drinken: Geen voedsel of drank geven aan ernstig verbrande patiënten om verstikking en complicaties bij mogelijke operaties te voorkomen.
Bij aanhoudende klachten of ernstige brandwonden is het belangrijk om altijd medische hulp in te schakelen.